« توقیعات امام زمان عج »

***

پرسش : منظوز از «توقیعات امام زمان عج » چیست؟ آیا حضرت آنها را بدست شریف خود می نوشت؟!

   پاسخ : در زمان غیبت صغری، چهارنفر بودند که سؤالهای مردم را خدمت امام مهدی(ع) برده و جواب کتبی آنها را بازمی گرداندند. این پاسخهای کتبی از ناحیه امام را اصطلاحاً «توقیع»¹ می گویند.

 البته در زمان غیبت کبری نیز عده ای، توقیعاتی از امام زمان دریافت نموده اند، که بدانها اشاره خواهیم کرد.

 اما راجع به قسمت دوم سؤال، گفته شده که خود آن حضرت، نویسنده توقیعات بوده است، البته این سخن، شواهدی هم دارد که به چند نمونه بسنده می نماییم:

 محمد بن عثمان عمری گوید: «از ناحیه مقدسه امام توقیعاتی صادر شد که خطش را خوب می شناسم.»²

 اسخاق بن یعقوب می گوید:« توسط محمد بن عثمان مسائل مشکلی را به حضور مقدس امام فرستادم و جوابش را به دستخط مبارک حضرت امام زمان ارواحنا فداه دریافت نمودم.»³

شیخ صدوق (ره) می گفت:« توقیعی که به خط امام زمان عج برای پدرم صادر شده بود، اکنون نزد من موجود است.»⁴

 اما در بعضی اخبار آمده است :«توقیعات صاحب الامر بدست محمد بن عثمان صادر می شد، به همان خطی که در زمان پدرش، عثمان بن سعید، صادر می گشت.»⁵

 بنابراین ممکن است بعضی از توقیعات ب خط امام (ع) ، و بعضی به خط نواب خاص بوده باشد.

 از جمله توقیعات حضرت ولی عصر عج، توقیعی است که به شیخ مفید مرحمت فرموده اند:

 « به برادر استوار و درست کردار رشید و هدایت یافته، شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان ـ که خدا عزت و احترامش را پایدار بداردـ از سوی انکه خزانه عهد و پیمانی است که خداوند از بندگان گرفته است.

 سلام بر تو ای دوست با اخلاص در دین! که دراعتقاد به ما از دوی علم و یقین امتیاز داری. در منظر تو خداوندی را که جز او خدایی نیست، سپاس گزارده، و از او، درود و رحمت بر آقا و مولا و پیامبرمان، حضرت محمد(ص)، و نیز خاندان پاکش را خواستاریم.

 و تو را آگاه می کنیم که به ما اجازه داده شده، که تو را به شرافت و افتخار مکاتبه مفتخر سازیم، و موظف می کنیم تا آنچه به تو می نویسیم، به دوستان ما، که نزد تو می باشند برسانی؛ دوستانی که خداوند به اطاعت از خود گرامیشان بارد، و با حراست و عنایت خود امورشان را کفایت کند، و مشکلاتشان را برطرف سازد. پس تو به آنچه که یاد آور می شویم متوجه و آگاه باش و در رسانیدن آن به کسانی که اعتماد به آنها داری بر طبق آنچه که برای تو ـ اگر خدا بخواهد ـ ترسیم و تعیین می کنیم، عمل کن.

ما اگرچه هم اکنون در نکانی دور از جایگاه ستمگران سکونت گزیده ایم که خداوند صلاح ما و شیعیان با ایمانمان را تا زمانی که حکومت دنیا به دست تبهکاران می باشد، در این کار به ما ارائه فرموده است. با این حال بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست...

 ما در رسیدگی و سرپرستی شما، کوتاهی و اهمال نکرده، و یاد شما را از خاطر نبرده ایم، و اگر جز این بود، دشواریها و معصیتها بر شما فرود می آمد و دشمنان، شما را ریشه کن می کردند.

 پس تقوای الهی پیشه کنید، و ما را یاری دهید تا از فتنه ای که به شما رو می آورده، شما را نجات بخشیم؛ فتنه و آشوبی که هرکس مرگش فرا رسیده باشد، از آن هلاک می گردد، و آن کس که به آرزوی خویش رسیده باشد، از آن دور ماند و آن فتنه، نشانه نزدیک شده حرکت و حنبش ما و اگاه ساختن شما به امر و نهی خداست، و خداوند نور خود را تمام خواهد کرد، گرچه مشرکان را خوش نیاید...

 هریک از شما باید کاری کند که وی را به محبت و دوستی ما نزدیک کند، و از آنچه خوشایند ما نبود، و باعث کراهت و خشم ماست، دوری گزیند. زیرا امر ما ناگهان فرا می رسد، در هنگامی که توبه و بازگشت بر او سودی ندارد و پشیمانی او از گناه، از کیفر ما نجاتش نمی بخشد.

خداوند را رشد و هدایت را به شما نشان دهد و به رحمت خود وسایل توفیق را به آسانی برایتان فراهم سازد.⁶

 پی نوشت ها :

 1 ـ توقیع در لغت بمعنای امضا کردن و مهر کردن و یا حاشیه نویسی نامه و کتاب است.

 2 ـ بحارالانوار،علامه مجلسی، ج 51 ، ص 33.           

 3 ـ اثبات الهداة ، شیخ حر عاملی، ج7، ص460.

 4 ـ دادگستر جهان، ابراهیم امینی، ص 133 .

 5 ـ بحارالانوار ، علامه مجلسی، ج 51، ص 350 .

 6 ـ احتجاج طبرسی ، ج 2؛ ص 497.

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار

از فیض

وجود اوست

گیتی روشن

***

علت تشبیه امام غایب به خورشید پنهان در ابر چیست؟!

پرسش : حدیثی از امام غایب(ع) وجود دارد که ایشان فرمودند: «چگونگی استفاده از من در غیبت، مانند استفاده از آفتاب است هنگامی که ابرها آن را از دیدگان پنهان سازند.»¹

پاسخ :

^{هر چند که غایب است آن گل ز چمن ... از فیض وجود اوست گیتی گلشن}

^{هرچند که در ابر نهان باشد هست ... از پرتو آفتاب، عالم، روشن}

 و حال، وجوه تشابه حضرت با خورشیدی که در پس ابر باشد را ذکر می کنیم:

 1 ـ همچنان که مردم انتظار بیرون آدم خورشید از پشت ابرهای تیره را می کشند تا بیشتر از آن بهره مند گردند، در زمان غیبت نیز شیعیان و محبان حضرت، همواره انتظار وجود مبارکش را دارند و هرگز ناامید نمی شوند. و همین امید است که آنان را در تمام مراحل زندگی پیروز می گرداند و شجاعت و شهامت و اقدامی بی نظیر بدانها می بخشد.

 2 ـ هرکس با این همه آثار و معجزات و روایات و احادیث، باز هم منکر وجود مبارکش شود، مانند کسی است که منکر وجود خورشید گردد، هنگامی که در پشت ابرها از دیدگان، به ظاهر، پنهان و غایب است، گرچه آثار وجودش به چهانیان می رسد.

 3 ـ می دانیم خورشید یک سلسله اشعه مرئی دارد که از ترکیب آنها با هم هفت رنگ معروف پیدا می شود؛ و یک سلسله اشعه نامرئی، که به نام «اشعه ماوراء بنفش» و «اشعه مادون قرمز» نامیده شده است. همچنین یک رهبر بزرگ آسمانی خواه پیامبر باشد یا امام، علاوه بر تربیت تشریعی که از طریق گفتار و رفتار و تعلیم و تربیت عادی صورت می گیرد، یک نوع تربیت روحانی و از راه نفوذ معنوی دلها و فکرها دارد که می توان آن را تربیت تکوینی نام گذارد؛ در آنجا الفاظ و کلمات و گفتار و کردار کار نمی کند، بلکه تنها جاذبه و کشش درونی است که مؤثر می افتد. همچنان که در حالات بسیاری از پیشوایان بزرگ الهی می خوانیم که گاه بعضی از افراد منحرف و آلوده با یک تماس مختصر با آنها به کلی تغییر مسیر داده اند. وجود امام در پشت ابرهای غیبت نیز این اثر را دارد که از طریق اشعه نیرومند نفوذ شخصیت خود دلهای آماده را در نزدیک و دور تحت تأثیر جذبه مخصوص قرار داده و به تربیت و تأمل آنها می پردازد.

 4 ـ همانطور که شعاع خورشید به میزان روزنه ها و شبکه های خانه وارد آن می شود و به قدر ارتفاع موانع خانه ها، در آن می تابد، همچنین مردم نیز به اندازه موانع حواس و مشاعرشان که عبارت است از شهوات نفسانی و علایق جسمانی و شبکه های دلهای آنها و هم بقدری که پرده های کثیف دلهای خود به کنار می زنند، از انوار هدایت و راهنمایی ائمه اطهار علیهم السلام استفاده می کنند.

 5 ـ هر چند خورشید در پس ابر برای مدتی پنهان می گردد، اما نور روشنی بخش خود را از جهانیان دریغ نمی کند و باز هم از پس ابر زمین و آسمان را روشن می کند؛ امام علیه السلام نیز هرچند که در پس پرده غیبت قرار دارد، اما نور ولایت آن حضرت برهمه عالمیان پرتوافکن است، چه اینکه اگر نور آن امام همام نباشد، بنا بر روایات معصومین علیهم السلام، زمین و اهل آن از بین می روند و خلاصه اوست که امان اهل زمین است.

ای که در ظل لوای تو کند گردون جای ... نوبت رایت اسلام برافراشتن است.

 پی نوشت ها :

1ـ نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 150 ، ص 208 .

تهیه شده در  گروه اینترنتی انـــتــــظــــار یــــار

امام غایب، چه فایده ای برای مسلمانان می تواند داشته باشد؟!

پرسش : گفته می شود که زندگی امام در عصر غیبت، یک زندگی خصوصی محسوب می شود، در صورتی که یک پیشوا و امام، باید دربین مردم و در اجتماع مسلمین باشد، با این وضع؛ حق داریم بپرسیم که این امام غایب چه فایده ای می تواند برای مردم داشته باشد؟!

 پاسخ : باید دانست که مفهوم غایب بودن امام مهدی(عج) این نیست که وجودی نامرئی دارد و به یک وجود پنداری شبیه تر از یک وجود عینی باشد. بلکه او نیز از یک زندگی طبیعی و عینی خارجی برخوردار است و تنها استثنایی که در زندگی او وجود دارد، عمر طولانی اوست. وگرنه آن وجود نازنین در جامعه انسانی بطور ناشناس زندگی می کند، چنانکه خواهد آمد.

غافل تو یک لحظه زآن شاه نباشی...شاید که نگاهی کند آگاه نباشی

 بعد از بیان این مسئله که مهدی(ع) یک پندار نیست بلکه یک حقیقت عینی است، می گوییم: اگرچه حضور شخصی امام(ع) در بین مردم سبب می شود که مسلمانان از برکات بیشتر و در سطح بسیار وسیعتری بهره مند شوند، ولیکن این چنین نیست که اگر شخص امام(ع) غایب بود، هیچ گونه فایده و ثمره ای برای امت اسلام و مردم نداشته باشد. بلکه مردم را تحت نفوذ شخصیتی خود می گیرد. در احادیث متعددی که پیرامون فلسفه و فایده وجود امام(ع) در دوران غیبت به ما رسیده است، فواید گوناگونی را عنوان فرموده اند که بطور اختصار به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

 1ـ امام غایب(ع)، واسطه فیض و امان اهل زمین: گفته شد که امامان معصوم(ع) و امام زمان(عج) امان اهل زمین اند و اگر زمین از این حجت الهی خالی بماند، دنیا و اهلش نابود خواهند شد.لذا وجود امام(ع) موجب برکات بسیاری می باشد، حال به ظاهر، حاضر باشد یا غایب، فرقی در این زمینه نمی کند.

 پیامبراکرم(ص) رمز و راز این مسئله را با بیانی نغز و پرمعنی بیان کرده و در پاسخ این پرس که وجودمهدی(عج) در عصرغیبت چه فایده ای دارد، میفرماید:«آری، به خداوندی که مرا به پیغمبری مبعوث گردانیده است؛ آنها از وجود او منتفع می شوند و از نور ولایتش در طول غیبت بهره می گیرند، چنانکه از آفتاب پشت ابر استفاده می برند.»¹

 و حضرت صاحب الامر(ع) نیز دز این رابطه فرموده است:«همانطور که از خورشید در وقتی که توسط ابرها پنهان شده بهره گیری می شود، از من نیز در زمان غیبتم به همان صورت بهره می برند. و همانا سبب آرامش و امنیت مردم روی زمین هستم، چنانکه ستارگان امان اهل آسمانند.»²

 ادامه دارد...!!!

پی نوشت ها :

1ـ ینابیع الموده،ج3،ص170.

2 ـ کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق، ص485.

تهیه شده در  گروه اینترنتی انـــتــــظــــار یــــار

علت غیبت امام زمان عج

پرسش : علت غیبت امام زمان(عج) چیست ؟!

پاسخ :  پیش از پرداختن به اسباب و علل غیبت امام مهدی(عج)، لازم بذکر است: از روایات چنین استفاه می شود که علت و فلسفه واقعی غیبت آن امام بر بشر پوشیده است، و جز خدا و پیشوایان معصوم علیهم السلام کسی نسبت به آن اطلاع کافی و کامل ندارد. چنانکه عبدالله بن فاضل هاشمی روایت کرده که از حضرت صادق(ع) شنیدم می فرمود:« صاحب الامر غیبتی دارد که ناچار از آن است، بطوری که اهل باطل در آن تردید می کنند. عرض کردم : یابن رسول الله! چرا غیبت می کند؟ فرمود: به علتی که به ما اجازه نداده اند آشکار سازیم. عرض کردم: چه حکمتی در غیبت اوست؟ فرمود: همان حکمتی که در غیبت سفیران و حجتهای پیش از او بوده است، حکمت غیبت قائم ظاهر نمی شود مگر بعد از آمدن خود او، چنان که حکمت سوراخ کردن کشتی توسط خضر و کشتن آن بچه و تعمیر دیوار، برای حضرت موسی(ع) ظاهر نگشت، مگر موقعی که خواستند از هم جدا شوند»¹

 این روایت و روایان دیگر مثل این، اشاره دارد که علت واقعی غیبت حضرت را نمی توان گفت و هر سبب و علتی که بیان می گردد، هر چند می تواند علت باشد، اما علت حقیقی نیست.

 اما بعضی از غلل غیبت حضرتش را که می توان با اسناد به روایات ذکر نمود، بدین ترتیب می باشند:

 1ـ امتحان و آزمایش : غیبت آن حضرت سبب می شود تا نفاق عده ای آشکار شود و ایمان حقیقی محبان و شیعیان واقعی امام(ع) در کوره ولایت امام غایب(عج) از ناخالصی ها و دورویی ها و سست مایه ها جدا و پاک شود، و در یک کلام مؤمن از منافق معلوم گردد.

 جعفر جعفی گوید: به امام باقر(ع) عرض کردم: فرج شما کی خواهد رسید؟ فرمود :«هیهات، هیهات! فرج، نخواهد رسید تا شما غربال شوید(و سه بار تکرار فرمودند) و افراد آلوده بروند و افراد پاک و مخلص باقی بمانند.»²

 و نیز موسی بن جعفر(ع) فرمودند:« هنگامی که پنجمین فرزند امام هفتم غایب شد، مواظب دین خویش باشید، تا مبادا کسی شما را از دین خارج کند! ای پسرک من! برای صاحب الامر به ناچار غیبتی خواهد بود، بطوری که عده ای از مؤمنین از عقیده خود برمی گردند، همانا خدا به وسیله غیبت، بندگانش را «امتحان» می نماید.»³

 2 ـ بیعت نکردن با ستمکاران : در روایات متعددی، یکی از علل غیبت امام(ع) عدم بیعت با کسی، بیان شده است. حسن بن فضال می گوید: علی بن موسی الرضا(ع) فرمود: گویا شیعیانم را می بینم که هنگام مرگ سومین فرزندم(امام عسکری) در جستجوی امام خود همه جا را می گردند اما او را نمی یابند. عرض کردم: به چه دلیل؟ فرمود: زیرا امامشان غایب می شود، عرض کردم: چرا غایب می شود؟ فرمود: برای اینکه وقتی با شمشیر قیام نمود بیعت کسی در گردنش نباشد.⁴

 3 ـ ترس از گزند دشمنان : گفته شد که با تولد مهدی موعود(عج) همه ستمگران و ظالمان به وحشت افتادند، و از آنجا که مرگ و انقراض حکومت ظالمانه و اعمال غیر انسانی خود را در دست پرتوان امام(ع) می دانستند و می دانند، لذا جان امام مهدی(عج) تهدید می شود، به همین خاطر در روایات یکی دیگر از علل غیبت، حفظ جان حضرتش از تعرض و گزند دشمنان ذکر شده است؛ چنانکه زراره بن اعین از امام صادق(ع) روایت کند که فرمود :  ای زراره! قائم ما ناچار از این است که غیبت کند. عرض کردم: برای چه؟ فرمود: از جان خود بیم و ترس دارد. پس حضرت با دست به شکم خود اشاره کرد.⁵

 البته بدیهی است که این تماس با عدم اراده خداوند به ظهور آن حضرت توأم است، وگرنه او نیز مانند پدران بزرگوارش از کشته شدن در راه خدا ترسی ندارند.

 شیخ طوسی(ره) می نویسد: هیچ علتی مانع از ظهور آن حضرت نیست، جز اینکه می ترسد کشته شود. زیرا اگر جز این بود، جایز نبود که پنهان شود بلکه ظاهر می گشت و هرگونه ناراحتی و آزاری را متحمل می شد. زیرا مقام رفیع امامان و همچنین انبیای عظام و بزرگواری آنها، به واسطه ناملایماتی بود که در راه دین خدا متحمل می شدند.⁶

پی نوشت ها :

1ـ کمال الدین،ص482.

2 ـ بحارالانوار،ج51،ص113.

3ـ همان.

4ـ همان، ص152.

5 ـ کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق، ص342.

6 ـ مهدی موعود، ص852.

تهیه شده در گروه اینترنتی انـتـظــار یـــار

نشانه های ظهور

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

نشانه های حتمی الوقوع

پرسش : نشانه های حتمی ظهور چیستند؟

پاسخ :

1ـ دسته بندی نشانه های ظهور

در کتاب ها و منابع اسلامی از حوادث و رویدادهای مختلفی به عنوان نشانه های ظهور یاد شده است تا جایی که برخی از صاحب نظران شمار این حوادث و رویدادها را تا بیش از شصت مورد رسانده اند.¹

در برخی از روایات نشانه های ظهور به دو دسته تقسیم شده اند: یکی نشانه های محتوم(حتمی) ظهور، یعنی نشانه هایی که حتماً واقع می شوند و دیگر نشانه های غیر محتوم، یا نشانه هایی که امکان دارد رخ ندهند.

نشانه های محتوم، چنانکه در برخی روایات به آنها اشاره شده، عبارتند از :

1ـ قیام و شورش سفیانی؛ 2ـ خروج یمانی؛ 3ـ کشته شدن نفس زکیه در مسجدالحرام؛ 4ـ فرو رفتن زمین در منطقه «بیدا» و 5 ـ صیحه(ندای)آسمانی.²

2ـ بررسی نشانه های محتوم(حتمی الوقوع) :

در اینجا برای آشنایی بیشتر شما با نشانه های حتمی ظهور ابتدا به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرده و در ادامه به بررسی هریک از نشانه های یاد شده می پردازیم:

شیخ طوسی، در کتاب الغیبة از آن حضرت چنین نقل می کند:

پنج رویداد پیش از بپا خاستن قائم از نشانه ها بشمار می رود: برخاستن ندایی از آسمان، خروج سفیانی، شکافته شدن زمین در منطقه «بیداء»، خروج مردی از یمن و کشته شدن نفس زکیه .³

در مورد «خروج سفیانی» که در این روایت به عنوان نشانه ظهور ذکر شده، باید گفت: چنانکه در روایات آمده است، «سفیانی» مردی است از نسل آل ابی سفیان⁴ که از شام و یا همان سوریه فعلی سر به شورش برداشته و مناطق زیادی را، تحت سلطه خود می گیرد، تا سرانجام در زمانی که به قصد تصرف مکه راهی این مکان می شود در منطقه ای بین مدینه و مکه که به آن «بیداء» گفته می شود زمین شکافته شده و لشکریان او در دل زمین فرو می روند.⁵

در روایتی که از امام علی(ع) نقل شده، ویژگی های سفیانی چنین برشمرده شده است :

پسر هند جگرخوار از بیابانی خشک خروج می کند؛ او مردی است چهارشانه، زشت رو، بزرگ سر، آبله رو، و چون او را بینی می پنداری که یک چشم است. نامش عثمان و نام پدرش عنبسه و از فرزندان ابوسفیان است، تا به سرزمینی که دارای قرارگاه و خرمی است می رسد و در آنجا بر تخت سلطنت می نشیند.⁶

براساس روایتی که نعمانی در کتاب الغیبة از امام محمدباقر(ع) نقل می کند، شورش و ظغیان سفیانی و قیام حضرت مهدی(ع) در یک سال واقع می شود.⁷

در مورد «نفس زکیه» نیز باید گفت که او، به تعبیر روایات، مردی از اولاد امام حسن(ع) است که در مسجدالحرام و در بین رکن و مقام ابراهیم کشته می شود.

از امام صادق(ع) نقل شده است که :

بین قیام قائم آل محمد(ص) و کشته شدن نفس زکیه تنها پانزده شب فاصله خواهد بود.⁸

اما در مورد خروج «یــمــانی» نیز باید گفت که به نقل روایات، هم زمان با قیام سفیانی در شام، مردی از یمن نیز حرکتی را آغاز می کند و مردم را به سوی حق و طریق مستقیم فرا می خواند و قیام او صحیح ترین قیام ها و پرچمی که او بلند می کند هدایت بخش ترین پرچم ها خواهد بود.

در این زمینه از امام صادق(ع) چنین نقل شده است :

خروج هر سه؛ خراسانی سفیانی و یمانی در یک سال، یک ماه و  یک روز واحد صورت می گیرد و در بین آنها هیچ پرچمی هدایتگر تر از پرچم یمانی نخواهد بود. او به سوی حق هدایت می کند.⁹

یکی دیگر از نشانه های حتمی ظهور که در فاصله کمی از قیام مهدی منتظر(ع) رخ می دهد، ندایی است که از آسمان برخاسته و نام حضرت قائم(عج) را به گوش تمام جهانیان می رساند، نعمانی، شیخ صدوق و شیخ طوسی در کتابهای خود روایات زیادی را در این مورد نقل کرده اند که در اینجا به ذکر یکی از آنها بسنده می کنیم.

نعمانی به سند خود از امام محمد باقر(ع) چنین نقل می کند :

آن ندای آسمانی بر نخواهد خاست مگر در ماه رمضان[چرا] که [رمضان] ماه خداست، آن ندا از جبرئیل است که خطاب به مردم سر داده می شود و نام قائم را در همه جا طنین انداز می سازد، تا آنجا که همه ساکنان زمین از شرق تا به غرب آن ندا را خواهند شنید. از وحشت شنیدن آن ندا هرکس در خواب فرو رفته بیدار شده و هرکس برپا ایستاده، ناچار به نشستن می شود و هرکس بر زمین نشسته، به ناگاه از جای برمی خیزد. پس رحمت الهی بر کسی باد که این ندا را بشنود و به آن پاسخ گوید.¹⁰

پی نوشت ها :

1ـ ر.ک: الارشاد مفید،صص356ـ361

2ـ ر.ک: الغیبة نعمانی،ص252

3ـ ر.ک: الغیبة طوسی،ص267

4ـ کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق،ج2،ص651

5 ـ ر.ک: منتخب الأثر صافی گلپایگانی،ص454

6 ـ کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق،ج2،ص651

7ـ الغیبة نعمانی،ص267

8 ـ الغیبة طوسی،ص271

9ـ کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق،ج649،ج2

10ـ همان، ج2،ص650

این الطالب بدم المقتول بکربلا ؟!

خدایا در ظهور منتقم خون حسین سلام الله علیهما تعجیل فرما

 گروه اینترنتی انتظار یار