محقق

 کارش تحقیق بود، بر روی مردم و رفتارهاشان. دوست داشت که ساعتها روی چهارپایه ای جلو در خانه بنشیند و زندگی مردم را بنگرد. می نوشت و می نوشت و می نوشت. کتابش آن سال کتاب اول و برگزیده در زمینه تحقیق جامعه شناسی عامه مردم شد. چند سال بعد... وقتی از دنیا رفت. یکی از شاگردان داستان زندگی اش را نوشت. او در کتابش آورد:«عامه مردم در موردش چنین نظری داشتند: او مردی فضول بود که کارش دخالت و سرکشی در زندگی مردم بود.»

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار

                               داستانک :

نــایــب الــزیـــاره

(قسمت پایانی)

***

صبح روز بعد ... پس از تولد دوباره خورشید بود که در شیپور اغاز حرکت قافله دمیده شد. بارها بر چهارپایان آویخته شد، کجاوه ها علم شد، مشکها و کوزه ها سیرآب شدند و زنان با پوشاندن لباس گرم بر تن کودکان، آنان را در آغوش پناه دادند، همه پیز مثل همیشه بود با این تفاوت که نقل خوابی، دهان به دهان می چرخید. و در این میان، رخی بدون توجه به تذکرهای مکرر قافله سالار، میرعلی را هنوز در حلقه دستان خود محصور کرده بودند و شرط رهایی اش را بیان مجدد خوابی که دیده بود، قرار داده بودند. میرعلی، با لبخند رضایتی که بر لب داشت، گفت:

 ــ شما همگی شاید بدانید که برادر مرحومم، ملامیرصادق تبریزی، هنوز به حج مشرف نشده بود و من نیز از آغاز سفر و خصوصا از بعد از بازگشت از حجاز، در این افسوس و حسرت بودم که کاش او نیز با من همسفر می شد تا آنکه چندی پیش خبر مسافرتش به عالم آخرت را شنیدم و بیش از هر چیز از اینکه می دانستم به دلیل ترک واجب، در پیشگاه پروردگار مؤاخذه خواهد شد، نگران و دلشکسته بودم؛ تا آنکه شب گذشته خواب شیرین و عجیبی دیدم ...

 او را دیدم که در جایگاهی نیکو و در کمال خوشی و راحتی به سر می برد. شگفت زده شدم و پیش از آنکه لب به سخن بگشایم، او گفت :

 ــ نگران من نباش. زیرا من از نجات یافتگانم.

 علت را جویا شدم که گفت : « پس از مرگ، مرا پای حساب بردند و به جرم ترک فریضه حج ما را در یک نقطه تاریک و وحشتناک و بدبو زندانی کردند و دچار کیفر کردارم شدم.»

 ملامیرصادق در حالی که برق شادی در چشمانش می درشید، گفت :

 ــ تو راست می گویی، اوضاع من پیش از این، همان بود که می اندیشیدی. تا آنکه به مادرم فاطمه زهرا(س) متوسل شدم و از او طلب دادرسی کردم. گفتم درست است که ترک فریضه کرده ام، اما من عمری از حسین عزیزت سخن گفته ام؛ شما مرا نجات دهید.

 در این وقت صدای گریه، از گوشه و کنار جمعیت حاضر، شنیده شد.

 ــ پس از این توسل بود که در زندانم گشوده شد و مرا نزد مادرم بردند و ایشان امر مرا به امیرالمؤمنین علی(ع) واگذار نمودند و از ایشان خواستند تا در حقم کاری کنند و نجاتم را از خداوند بخواهند. اما ایشان در جواب فرمودند: « دخت گرامی پیامبر(ص) : ایشان بارها روی منبر، به مردم گفته است که اگر کسی فریضه حج را در صورت امکان و توان ترک کند، هنگام مرگ به او گفته می شود: یهودی یا نصرانی یا مجوسی بمیر! اکنون او خودش ترک کرده است؛ من چه کنم؟»

 میر علی نفسی تازه کرد. حالا قافله سالار هم در میان جمعیت با دقت سخنان را گوش می کرد .

 ــ مادرم با وجود سخنان علی(ع) می فرمود: راهی برای نجات او بیابید. علی(ع) فرمودند: تنها یک راه به نظر می رسد که خداوند، او را ببخشاید و آن این است که از فرزندت مهدی(عج) بخواهی، امسال به نیابت او حج کند. و مادرم چنین فرمودند و ایشان پذیرفتند. آنگاه مرا به این باغ زیبا و پرطراوت آوردند.

 کاروان، حرکت نرم و سنگین خود را آغاز کرده بود. میرعلی با خاطری شاد، خویش را در مسیر عبور و نوازش نسیم صبحگاهی قرار داده بود، و زیر چشمی جوانک را دید که انگشتش را لای کتابچه نیمه باز قرار داده و با صدای بلند، فکر می کند: چه امام مهربانی که حتی مردگان عصر خویش را از یاد نمی برد و به نیابت از آنها حج می گذارد....

  به قلم شیدا سادات آرامی ، موعود 61 .

***

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار

                                                       داستانک :

نــایــب الــزیـــاره

(قسمت سوم)

***

... ساعاتی از وارد شدن قافله به کاروانسرا می گذشت، چهارپایان سبک از بارها و پس از خوردن علوفه، در جای مخصوص خود آرام گرفته بودند. جمعیت درون اتاقک میان پتوها، خود را چپانده بودند. هرچه زمان می گذشت، همهمه های میانشان رفته رفته، به زمزمه هایی و سرانجام به سکوتی غمبار مبدل می شد. تنها در گوشه ای از کاروانسرا، قافله سالار و چند تن از مردان از جمله، میرعلی و جوانک، گرد آتشی که برپا کرده بودند، جمع شده بودند. ابتدا سخن از مقدار مسافت باقی مانده تا بیابان عثمانی و از آنجا به سمت آذربایجان پیش آمد و اینکه جوانک گفته بود از آن قافله جا مانده و مجبور شده با قافله دیگری که دوماه بعد عازم حج بوده، خود را به حجاز برساند. در این وقت قافله سالار که دستش را بالای آتش نگه داشته بود، پرسید:

 ــ ببخشید، حاجی میرعلی! چرا برادرتان ملامیرصادق با شما همسفر نشدند؟

 میرعلی پس از مکث کوتاهی جواب داد:

 ــ اگر خدا بخواهد سال آینده خواهد آمد، ایشان از مدتها قلب قول روضه و منبر داده بود، خب، امسال به همین دلیل نتوانست بیاید.

 جوانک ژرف در چشمان میرعلی نگریست و پرسید:

 ــ عجب، شما اسمتان حاجی میرعلی است. ببخشید، شما با آن مرحوم ملامیرصادق نسبتی دارید؟

 میرعلی پاسخی نداده بود که قافله سالار پیشدستی کرد و گفت :

 ــ در تبریز، یک ملامیرصادق روضه خوان داریم که ان هم مرحوم نیست بلکه زنده است و...

 اما جوانک را دید که بانش را میان دندان گرفته و حاجی میرعی را که مفسش به تندی می زد؛ سکوت کرد و مات و مبهوت به شعله های آتش خیره شد. دیری نپایید که قطرات داغ اشکی که از قلب مچاله شده میرعلی جریان داشت، از منفذهای چشمانش به بیرون جهید و هق هق ناله اش به هوا برخاست.

***

 از آن شب پر اندوه، دو شب دیگر می گذشت و امشب هم که رخت بر می بست، فردا پس از طلوع آفتاب، قافله بار دیگر بر سینه صاف و نرم صحرا خزیدن می گرفت. و در این مدت جز گریه و اندوه و سکوت ممتد آزاردهنده، چیزی از میرعلی دیده نشد. جوانک نیز پس از انکه فهمید، با سؤالی نابجا، به همین راحتی در عرض چند دقیقه اندوهناکترین خبر را به میرعلی داده، چنان شرمنده شده بود که روی نزدیک شدن به او را نداشت. اما میرعلی بیش از هر چیز به حال و احوال پس از مرگ برادرش می اندیشید، سپس ساعتی دیگر که جوانک از میدان کاروانسرا می گذشت، او را صدا زد و نزد خویش خواند، جوانک آرام روی خاک سرد کاروانسرا نشست، کنار میرعلی.

 ــ شرمنده ام حاجی! من نمی دانستم امس شما چیست وگرنه اینقدر بی مقدمه و بدون فکر، آن سؤال را نمی کردم.

 میرعلی دستی بر شانه جوانک زد و گفت :

 ــ اگر تو این خبر را نمی دادی، من سرانجام پس از یک هفته خبردار می شدم.

 ــ درست است، اما نمی خواستم من آن کسی باشم که شما را در عزا می نشاند.

 میرعلی به جمعیتی که داشت زیر نور غم انگیز غروب خورشید بارهای سفر را بار دیگر و پس از چند روز استراحت جمع می کرد، نگاهی انداخت و ادامه داد :

 ــ ما همه روزه، چون این مسافران، باید آماده سفری ناخواسته باشیم. دنیا کاروانسراست و هریک از ما حلقه هایی از زنجیره به هم پیوسته قافله ها.

 ــ شما که اینطور فکر می کنید، پس چرا این اندازه از خبر رحلت ملامیرصادق، آشفته شدید؟

 میرعلی آهی جانکاه بیرون داد و در حالی که بالاپوش را به خود می چسباند، گفت :

 ــ من از آنکه اراده پرودگارم محقق شده، اندوهناک نیستم، آنچه فکرم را پریشان ساخته، واجب عمل نشده و دَینی است که می دانم گریبان برادرم را خواهد گرفت.

 جئانک کنجکاوی کرد :

 ــ واجب عمل نشده ؟!

 ــ بله، او همیشه می گفت: می خواهم سرباز خوبی برای آقا باشم. همه فکر و ذهنش منبرهایش بود. ناخواسته، سفر حج را به تأخیر می انداخت. نمی دانم، شاید فکر مرگ را نمی کرد.

 سپس خاموش ماند و به گلوله سرخ رنگ و گداخته ای که تمام تلاشش را می کرد تا دیرتر در زمین آب شود، نگریست و با خود اندیشید؛ خورشید هم از مرگ می گریزد، با آنکه می داند، فردا بار دیگر متولد خواهد شد.

 ... ادامه دارد!!!

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار

                                                          داستانک :               

نــایــب الــزیـــاره

(قسمت دوم)

***

... میرعلی، لبخند خشکی بر لب نشاند و چشم از جوانکی که ناآشنا می نمود برگرفت و به روبرو خیره شد. به صحرایی که سخاوتمندانه قافله ها را از دل خود عبور می داد. هزاران قافله، مثل قافله خودشان که تشکیل شده بود، از تعداد زیادی استر و اسب و قاطر، که نرم و آرام به دنبال هم حرکت می کردند و مسیر هر یک بسته به همان راهی بود که چهارپای جلویی طی می کرد. حلقه ای که نخستین زنجیره، راه بلد صحرا را با خود حمل می کرد. خورشید نیز رو به افول گذاشته بود و وزش باد پاییزی که بوته های خارهای بیابانی را بازی می داد، صورتش را کمی سوزاند. بالاپوش را به خود چسباند و سرش را میان یقه اش فرو برد. یادش آمد شبیه همین باد را روی صورتش احساس کرده بود، اواخر زمستان در حیاط مسجد وقتی ملا، دست بر شانه اش گذاشته و رخ در رخ او نگریسته بود که :

 ــ آقا میر علی تو باز هم داری حرف خودت را می زنی. من از ماهها پیش قول داده ام و ضمنا امسال هیچ گونه آمادگی برای حج ندارم. بی شک من هم تشنه سفر حجم. اما چه کنم که نمیتوانم؛ گرچه قصدم این نیست که واجب خدا را به خاطر عملی غیر از او ترک کنم. من نیز جهت برپایی شعائر اسلام و مجلس اباعبدالله الحسین(ع) میخواهم بمانم. آقایم بر احوالم آگاه است.

 سپس محاسن سفیدش را میان مشت گرفت و در حالی که قطرات زلال اشک در چشمانش متولد می شدند، گفت :

 ــ من سالهای سال است که در آرزوی چنین سفری بسر می برم. پس تو چطور اندیشی که از آن روی گردانم. برو برادر و در آنجا از خداوند بخواه که برای من نیز حجی مقبول ثبت شود.

 ــ بفرما! شیر تازه! ... حاجی! ... با شما هستم.

 میرعلی به خودش آمد. همان جوان ناآشنا بود. با بدنی لاغراندام و لباسی خاص مردان آذربایجان و شالی بر کمر بسته؛ درست شبیه لباس میرعلی. شترش را کنار شتر او می راند تا راحت تر با او هم صحبت شود. پیاله شیر را پیش کشید، که گفت :

 ــ شب در بیابان سرد است، خصوصاً که فصل پاییز در راه باشد. اگر بخواهی از هم اکنون که تازه غروب است خودت را میان بالاپوش محصور کنی، پس نیمه های شب چه خواهی کرد؟! بیا شیر را بنوش که از درون گرم شوی.

 میرعلی شیر را سرکشید، جوانک پیاله را در خورجینش گذاشت و گفت :

 ــ به نظرم آدم کم حرفی می آیی، اما به نظر من، گاهی افراد کم حرف ـ به عکس ـ پرحرفهایی هستند که در ذهن خویش آنقدر گرم صحبت و گفت و گو هستند که دیگر فرصتی برای سخن با دنیای خارج از ذهن خود پیدا نمی کنند.

 میرعلی لبخند کم رنگی بر لب نشاند، به کم رنگی خورشید رنگ و رورفته ای که در انتهای ناپیدای صحرا برزمین فرو می رفت و زیرلب گفت :

 ــ جوانک! کاش مرا با ذهنم تنها می گذاشتی که به قول خودت حرفهای زیادی با او دارم.

 اما او زمزمه میرعلی را نشنید، چرا که بار دیگر ادامه داد:

 ــ گویا نخستین بار است که سفر می کنید؟

 ــ بله همین طور است.

 ــ من نیز مانند تو بودم تا آنکه سالها پیش روزی برای منبر و روضه، روحانی سیدی را به منزل دعوت کردم که بحث بر سر عمل به تکلیف شد و حدیث خواند که اگر کسی فریضه حج را در صورت امکان و توان ترک کند، وقت مرگ به او گفته می شود، یهودی یا نصرانی یا مجوس بمیر! و مرا منقلب ساخت و اینک مرتبه چندم است که به حج مشرف می شوم.

 پس دست در کیسه آویخته بر شترش کرد و کتابجه کوچکی را درآورد و افزود:

 ــ این کتابچه دست نویس را نیز او به من داده، قسمتی از دعاهای مربوط به حضرت صاحب الزمان(عج) است، بخشی دیگر درباره پیشرفت علم در آخرالزمان.

قلب میرعلی به شدت تپید. ظاهر کتابچه، شبیه همان بود که ملامیرصادق قبل از سفر به او داده بود؛ اما چیزی نگفت، شاید اشتباه حدس زده بود. هرچه بود، جوانک غریبه می نمود، با سخن جوانک متوجه او شد:

ــ هرچند تا به حال خیلی فرصت نکرده ام آن را بخوانم اما این بار با خودم آوردم شاید در این سفر موفق شوم.

سپس آنرا در جیب لباس بلندش گذاشت، پس چشمانش را ریز کرد و در حالی که به دور دست اشاره می کرد، گفت :

 ــ آنجا کاروانسرا است. یادش بخیر، نخستین بار چقدر مشتاق بودم آنجا را ببینم.

 ــ مگر اکنون مشتاق نیستی؟!

 ــ چرا، اما ماتم سنگین و اندوهی آزار دهنده، قلبم را می فشرد.

 و نخواست ادامه دهد، سپس بلافاصله پرسید:

 ــ ببینم، گفتی نخستین بار است سفر می کنی؟ پس باید خیلی دلت تنگ شده باشد؟!

 ــ معلوم است. خصوصاً که این همه از آنها دور و بی خبر بوده ام.

  و بدون توجه به حضور جوانک بقچه سفید رنگی درون خورجینش، که اولین بار سولماز آن را برایش پیچیده بود، دست کشید. چقدر به میرعلی سفارش کرده بود که هرجا نگاهت به بغچه افتاد  خواستی مُحرم شوی، یادی از من هم بکنی. و حالا در راه بازگشت، بازهم نگاهش افتاده بود به آن. اشک در چشمانش حلقه زد. چقدر دلش برای او و بچه ها و ملا میر صادق تنگ شده بود. احساس کرد، سالهاست آنها را ندیده. دست خودش نبود؛ برای هرکسی که دوستش داشت، همینطور می شد و برای کسی بیش از همه آنها دلتنگ شد. چون راه نابلدی می نمود که در بیابانی تاریک و ترسناک طی طریق می کند و راهنمایش پنهان از چشمش، دورادور او را می پاید. یا شاگردی که استادش، با تکالیفی سنگین، تنهایش گذاشته و زمانی نه چندان دور، برای امضای تکالیف خواهد آمد. همیشه همینطور بوذ و شاید اگر همین احساس را نداشت، او هم چون خیلی ها، دیگر این همه بی تاب آقایش نمی شد و اصلا فراموش می کرد که کسی خواهد آمد و برای آمدنش علایم و نشانه هایی گفته اند و می توان هر بامداد و بعد از هرنماز و هرهفته صبحها و غروبها، با عباراتی شیوا و دلنشین او را صدا کرد. یاد جوانک افتاد و کتابچه ای که گفت: سالهاست آنرا به خاطر دلمشغولیهایش نخوانده و فراموش کرده وگرنه او هم آقا را دوست دارد، به خودش آمد، هوا تاریک شده بود و آسمان با پولکهای درخشان، خودنمایی می کرد. جوانک نیز پشت سرش بود. حالا چند قدمی ِ کاروانسرا قرار داشتند.

 ... ادامه دارد!!!

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار

                         داستانک: 

نـــایـــب الـــزیـــارة

میرعلی صفحه ای را ورق زد، بعد انگشتش را لای کتابچه نبمه بار قرار داد.  حرکت نرم شتری که بر آن سوار بود، آنهم در فضای ساکت و خواب آور صحرا سرش را سنگین کرده بود؛ و اما بیش ازآن، هضم مطالبی که می خواند کمی دشوار می نمود. با خود اندیشید، مگر می شود فاصله چندماهه تا حجاز را در عرض چند ساعت طی کرد. مگر یک اسب یا شتر چقدر می تواند سریع بدود و بعد از کمی فکر به یاد ماشین های دودی افتاد که ملامیرصادق در پایتخت دیده بود و گفته بود که خیلی از درشکه و قاطر و اسب سریع تر می رود. اندیشید، اگر اینطور که در این کتاب آمده، علم و دانش بشر به اندازه ای رشد می یابد که می تواند وسیله ای بسازد که فرسنگ ها را در عرض چند ساعت طی کند و زمانی می شود که یاران حضرت(عج) در نیمه شبی از نقاط مختلف جهان فراخوانده می شوند و آنها تا پیش از صبح خود را در مکه نزد حضرت(ع) می رسانند. صرف نظر از آنکه منظور از بر ابر سوار بودنشان حمل طی الارض نمودن آنها نباشد، پس چگونه اینهمه فاصله... کتاب را در خورجینی که در دوطرف شترش آویزان بود، گذاشت. افسوس خورد که کاشکی در زمان پیشرف های بزرگ زندگی می کردند. آنوقت آن همه فرصتهای زیاد باقی مانده را صرف عبادت و نزدیکی به پروردگار و تقرب جستن به ساحت امام عصر(ع) می کردند. با خود فکر می کرد، آیندگان چقدر آسوده خواهند بود چراکه تنها چند روز قبل از موسم حج عزم سفر می کنند و حتی می توانند همه ساله به حج مشرف شوند انقدر که اقا را مشاهده کنند. یاد ملامیرصادق افتاد، شاید او هم دیگر مجبور نبود به خاطر منبر و روضه محرم و قولهایی که داده بود، از سفر حج صرف نظر کند و آن را به تأخیر بیندازد. دلتنگ او شد.7 ماه پیش، روزی که تازه می خواست سفر را آغاز کند، برای خداحافظی رفته بود پیش ملا، بعد از نماز کمی صبر کرد تا مسجد، خود را از جمعیت سبک کرد. پس برخاست و کنار سجاده اش قرار گرفت و گفت:

 ــ قبول باشد برادر جان.

 ملا، دعای فرج میخواند. سر برگرداند و چشم در چشم او دوخت:

 ــ قبول حق، آقا میرعلی! ببینم، مگر تو امروز عازم سفر نیستی؟

 ــ بله، همین طوره.

 ــ خُب، پس چرا الان اینجایی؟ کارهایت را کرده ای؟

 میرعلی لبخند خشکی را میهمان لبانش کرد و گفت :

 ــ نگران نباش؛ همه کارها ردیف است. آمدم مسجد تا از شما خداحافظی کنم.

 ملا نگاه پدرانه ای را روانه چهره میرعلی کرد و گفت:

 ــ می دانم، اما این وظیفه من بود تا سراغ تو بییم. قصد داشتم تا بعد از نماز یکسره بییم منزلتان تا هم از تو التماس دعا بخواهم و هم به سولماز خانم بگوییم، اگر کاری، کمکی، چیزی خواست به من بگوید.

میر علی اندهناک گفت : چه التماس دعایی برادرجان! امسال من از طریق رونق در کسب و کار در بازار و شما هم از طریق برکت در مالتان، هر دو مستطیع شدیم. از کجا معلوم که سال دیگر نیز استطاعت داشته باشیم. همانطور که سالهای پیش برای خرید حتی یک شتر، برای سفر پول نداشتیم. شما در حالی التماس دعا می گویید که خود می توانستید با من همسفر شوید، اما نخواستید و روضه و منبر را ترجیح دادید.

 ــ میرعلی! من قول داده ام.

 میر علی حرفی نزد، تنها به دانه های کوچک تسبیح که بی وقفه و به دنبال یکدیگر در دستان ملا چرخ می خوردند، خیره شد.ناگهان تکان شدیدی به رشته افکارش گره انداخت. از شدت ترس، دو دستی بر گردن شترش پناه گرفت. صدایی از پشت سرش با خنده گفت :

 ــ نترسی حاجی!

 و وقتی به سمت صدا سرچرخاند، جوانک به زمین اشاره کرد و ادامه داد :

 ــ شترت سنگی درشت را از زیر پا رد کرد و به همین دلیل لحظه ای تعادلش را از دست داد.

 ...ادامه دارد !!!

تهیه شده در گروه اینترنتی انتظار یار